Κυριακή 10 Ιουνίου 2012
Ιούνιος 2012: γενικόλογα, περιγραφές κι αξιολογήσεις
Το σύστημα προσπαθεί να αλλάξει τα ρούχα του (σαν τα φίδια που αλλάζουν δέρμα ανά διαστήματα) ώστε να προσαρμοστούν οι βασικές κοινωνικές δομές στον 21ο αιώνα. Είναι αυτό που λέμε πως ο καπιταλισμός αυτοεπαναστατικοποιείται. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται ιστορικά ο μεταπολεμικός κευνσιανισμός, η μεταστροφή στην χρηματοπιστωτική οικονομία, ο φαινομενικός κατακερματισμός της ιδιοκτησίας μέσω της μετοχοποίησής της, η μεταβολή του μοντέλου παραγωγής από το φορντικό μοντέλο σε εκείνο των αναλήψεων project κλπ. Αυτή τη φορά όμως μοιάζει δύσκολο να βρεθεί κάποια λύση που να μπορεί, όπως οι προηγούμενες, να συνδυαστεί με τη δημοκρατία. Αντίθετα προβάλλει το μοντέλο του καπιταλισμού «ασιατικών αξιών» όπως αποκαλείται. Πρόκειται για έναν αυταρχικό καπιταλισμό, όπως αυτός της Κίνας, της Σιγκαπούρης ή της Νότιας Κορέας. Ένα μοντέλο που απαιτεί ένα αυταρχικό κράτος, με ισχυρές δυνάμεις καταστολής και νεοφιλελεύθερες αξίες.
Η ανθρώπινη ηθική αλλάζει επίσης. Τα όρια του επιτρεπτού και του ανεκτού μεταβάλλονται: πλέον το να πεθαίνει κόσμος από τη φτώχεια δεν είναι τόσο ανεπίτρεπτο. Ούτε τα βασανιστήρια είναι ταμπού, αν ο άλλος είναι μελαμψός και προσεύχεται στον Αλλάχ. Απ’ την άλλη το να λειτουργείς με δανεικά (η βάση της ανάπτυξης του καπιταλιστικού κόσμου μεταπολεμικά) είναι ανήθικο, εκτός αν είσαι τράπεζα και σε δανείζουν ή σε χαρίζουν χρήμα για τη …σταθερότητα και τη ρευστότητα της αγοράς. Γενικότερα η ηθική ακολουθεί κι επικαλύπτει τις κοινωνικές μεταβολές. Έτσι φτάσαμε στο σημείο ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας να χαμογελάει βλέποντας Κασιδιάρηδες να προσβάλλουν και να χτυπάνε σε πανελλήνια προβολή άλλους βουλευτές.
Το πολιτικό σύστημα μεταβάλλεται αναλόγως. Σταθερές δεκαετιών καταρρέουν, όπως ήταν η δικομματική εναλλαγή ανάμεσα στην κεντροδεξιά και στην κεντροαριστερά. Το «ακραίο κέντρο» όπως το χαρακτήρισε ο Ταρίκ Άλι. Πλέον το πολιτικό σύστημα εισβαίνει σε ένα μοντέλο τριών πόλων: η ριζοσπαστική αριστερά – το νεοφιλελεύθερο κέντρο – η ακροδεξιά. Βεβαίως ουσιαστικά αυτό το …τρίπολο είναι φαινομενικό.
Κατά μια άποψη είναι φαινομενικό επειδή …«τα άκρα ταυτίζονται». Τι ακροαριστερά, λένε,
τι ακροδεξιά; Και οι δύο είναι βίαιοι. Και οι δύο δηλώνουν αντισυστημικοί. Μέσα στη σύγχυσή τους όμως έχουν εν μέρει δίκιο. 
Η ανθρώπινη ηθική αλλάζει επίσης. Τα όρια του επιτρεπτού και του ανεκτού μεταβάλλονται: πλέον το να πεθαίνει κόσμος από τη φτώχεια δεν είναι τόσο ανεπίτρεπτο. Ούτε τα βασανιστήρια είναι ταμπού, αν ο άλλος είναι μελαμψός και προσεύχεται στον Αλλάχ. Απ’ την άλλη το να λειτουργείς με δανεικά (η βάση της ανάπτυξης του καπιταλιστικού κόσμου μεταπολεμικά) είναι ανήθικο, εκτός αν είσαι τράπεζα και σε δανείζουν ή σε χαρίζουν χρήμα για τη …σταθερότητα και τη ρευστότητα της αγοράς. Γενικότερα η ηθική ακολουθεί κι επικαλύπτει τις κοινωνικές μεταβολές. Έτσι φτάσαμε στο σημείο ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας να χαμογελάει βλέποντας Κασιδιάρηδες να προσβάλλουν και να χτυπάνε σε πανελλήνια προβολή άλλους βουλευτές.
Το πολιτικό σύστημα μεταβάλλεται αναλόγως. Σταθερές δεκαετιών καταρρέουν, όπως ήταν η δικομματική εναλλαγή ανάμεσα στην κεντροδεξιά και στην κεντροαριστερά. Το «ακραίο κέντρο» όπως το χαρακτήρισε ο Ταρίκ Άλι. Πλέον το πολιτικό σύστημα εισβαίνει σε ένα μοντέλο τριών πόλων: η ριζοσπαστική αριστερά – το νεοφιλελεύθερο κέντρο – η ακροδεξιά. Βεβαίως ουσιαστικά αυτό το …τρίπολο είναι φαινομενικό.
Κατά μια άποψη είναι φαινομενικό επειδή …«τα άκρα ταυτίζονται». Τι ακροαριστερά, λένε,
Και οι δύο είναι παιδιά των ίδιων κοινωνικών συνθηκών.
Είναι εξίσου συμπτώματα του καπιταλισμού. Όμως ζητάνε κάτι διαφορετικό. Η ακροδεξιά ιστορικά είναι ο χωροφύλακας που καλεί ο φιλελευθερισμός όταν τα βρίσκει σκούρα. Βρίσκοντας αποπροσανατολιστικούς στόχους και τονίζοντας παραπλανητικούς ανταγωνισμούς ελκύει τον κόσμο. Του δίνει εύκολες απαντήσεις σε ζητήματα που τον πονάνε: «Γιατί πεινάω; Γιατί δεν αισθάνομαι ελεύθερος» κλπ. Όλα απαντώνται. Έτσι εισηγείται μια αλλαγή, έναν «αντισυστημικό κι αντικομφορμιστικό δρόμο», ενάντια στους διεφθαρμένους πολιτικούς, στα ξεπουλημένα κανάλια και μίντια και στους εθνοπροδότες αναρχοκομμουνιστές. Όλα αυτά δίχως βεβαίως να έχει ουσιαστικές απαντήσεις στα προβλήματα, τα οποία έχουν ρίζες τόσο βαθιές στην κοινωνία μας, ώστε ανιχνεύονται ουσιαστικά στις ίδιες της θεμελιώδεις κοινωνικές δομές. Το να φύγουν όλοι οι ξένοι ή οι εβραίοι να γίνουν σαπούνια δεν λύνει ούτε τα προβλήματα της κοινωνικής αδικίας, ούτε της εγκληματικότητας, ούτε της φτώχειας. Ούτε βέβαια μπορεί να αντιμετωπίσει την υφεσιακή μνημονιακή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα.
Επομένως ναι. Είναι φαινομενικό το δίπολο. Αλλά αυτό επειδή τόσο το νεοφιλελεύθερο κέντρο και οι συνοδοιπόροι του όσο και η ακροδεξιά υποστηρίζουν στο βάθος τον ίδιο δρόμο. Υποστηρίζουν το δρόμο της εκμετάλλευσης, της ουσιαστικής ανελευθερίας και της φτώχειας. Απλώς το κάνουν με διαφορετικούς τρόπους. Ή μάλλον έχουν διαφορετικά καρότα, έχουν όμως ίδιο μαστίγιο (ο ένας την ωμή βία και ο άλλος την οικονομική και ψυχολογική) και βεβαίως ίδιους σκοπούς. Γιατί όταν οι μεν υπόσχονται την ελευθερία μέσα στο πλαίσιο του δεδομένου κοινωνικοοικονομικού δαρβινισμού που συνεπάγονται οι θέσεις τους ενώ οι δε την ελευθερία μόνο όμως για τους άξιους (όσοι δηλαδή είναι εν προκειμένω εγκεκριμένοι ελληναράδες πατριώτες), ποια είναι άραγε η διαφορά; Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για μια ζούγκλα, στην οποία έτσι κι αλλιώς είναι ελεύθερος κάποιος αλλά καραδοκούν ζώα ισχυρότερα που είναι επίσης ελεύθερα να τον φάνε.
Στον αντίποδα βρίσκεται η ριζοσπαστική αριστερά. Διαφέρει τόσο ως προς τη γενική κατεύθυνση (κοινωνική δικαιοσύνη, εξισωτική ισότητα, ελευθερία) όσο και ως προς τις επιμέρους προτάσεις, με την αντίπερα λύση. Ο χώρος αυτός πληγμένος τόσο από τις εγγενείς αντιφάσεις που τον κατατρέχουν αλλά κι απ’ τη μονοπώληση της προόδου και του εκσυγχρονισμού από τους «αντίπερα» όσο και από γεγονότα όπως η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης είχε πολλά χρόνια που ήταν «νεκροζώντανος». Ωστόσο τώρα –καιρός ήτανε- γνωρίζει μια σημαντική άνοδο. Έχει επικρατήσει μεν σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, έχει πρωταγωνιστήσει σε μεγαλειώδεις κινητοποιήσεις κι αγώνες και έχει γνωρίσει μια σημαντική άνοδο σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ελλάδα. Γιατί όμως είναι τόσο «διστακτική» ακόμα η άνοδος της; Μα βεβαίως γιατί πρόκειται για τη δύσκολη λύση. Δεν είναι εύκολες ούτε οι ρήξεις, ούτε οι τομές που χρειάζεται να γίνουν για να εξανθρωπιστεί το ανθρώπινο οικοδόμημα. Είναι ο στίχος του Ελύτη που χαρακτηριστικά αναφέρει πως «για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή, θέλει νεκροί
χιλιάδες να ‘ναι στους τροχούς». Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να παραμείνουν στην παρούσα κατάσταση απ’ το να ρισκάρουν να την αλλάξουν. Έχουν την εντύπωση πως έχουν πολλά να χάσουν. Ελλοχεύει βέβαια και το ιδεολογικό κομμάτι: κατά πόσο δηλαδή είναι εύκολο να αρχίσεις να σκέφτεσαι διαφορετικά και να σπάσεις ταμπού και ιδεοληψίες που μέχρι πρότινος είχες. Κατά πόσο θα αποφασίσεις να αγωνιστείς για αυτά που δικαιούσαι όταν έχεις μάθει για παράδειγμα μόνο να ζητάς ή να προσεύχεσαι; Κατά πόσο θα πας κόντρα σε ανθρώπους και μηχανισμούς όταν έχεις μάθει να υποτάσσεσαι; Κατά πόσο θα δεχτείς να κακοπεράσεις και να ιδρώσεις όταν έχεις μάθει να σαι άνετος;
Απ’ την άλλη, δεν υπάρχει και η σιγουριά της επιτυχίας. Δεν υπάρχει καμία ενδεδειγμένη και πλήρως εξασφαλισμένη οδός, ούτε τεχνοκράτες ή φύρερ που να υποδεικνύουν το σωστό και το λάθος. Υπάρχουν αναλύσεις, σημαντικά έργα και απόψεις, ωστόσο αυτά εφόσον τα αποδεχθεί κανείς μπορούν να ορίσουν μόνο μια γενική κατεύθυνση. Εμείς είμαστε που πρέπει να δούμε πώς με βάση τις αξιακές και ιδεολογικές μας πυξίδες θα διαμορφώσουμε το μέλλον μας. Και αυτό σίγουρα χρειάζεται ιδρώτα και χρόνο.
Όλα αυτά απεικονίζονται πλήρως στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα. Οι αλλαγές σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο: όπως είναι η ελαστική εργασία και η εκούσια φτωχοποίηση μεγάλων τμημάτων πληθυσμού, σε πολιτικό: απ’ τη μια η ριζοσπαστική αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, απ’ την άλλη το νεοφιλελεύθερο κέντρο των ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΛΑΟΣ, Δημιουργία Ξανά, ΔΡΑΣΗ, Ανεξάρτητων Ελλήνων και βεβαίως η ακροδεξιά της Χρυσής Αυγής, και σε ηθικό: όπως είναι η ηθική αποδοχή και νομιμοποίηση τόσο της εκμετάλλευσης και της ανασφάλειας που συνεπάγεται η «ελαστική εργασία» όσο και της ακροδεξιάς, της ξενοφοβίας και του ρατσισμού.
Ζούμε σε ενδιαφέροντες καιρούς. Το ζήτημα είναι όμως να αξιοποιήσουμε τους καιρούς αυτούς. Να αξιοποιήσουμε τη μεταιχμιακή κατάσταση που περιγράφεται παραπάνω, την κοινωνική και οικονομική αστάθεια και γενικότερα τις αδυναμίες και τις αντιφάσεις του στάτους κβο, για να κάνουμε τη γη να γυρίζει αριστερόστροφα.
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης
(Atom)
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου